Oczko wodne i filtr UV – jak przygotować je do zimy?

Co zrobić z filtrem i lampą UV przed zimą? Jak postępować, by uchronić swój zbiornik przed skutkami ujemnych temperatur? Czy przenosić rośliny i ryby w cieplejsze miejsce? Jak zadbać o zbiornikową aparaturę? Mając oczko wodne w ogrodzie na pewno zadajesz sobie te pytania. Szczególnie jeśli jest to pierwsze oczko wodne i masz mało doświadczenia w jego pielęgnacji.

Z mojego artykułu dowiesz się, jak przygotować oczko wodne do zimy, żeby latem cieszyć się jego pięknym widokiem.

Oczko wodne – co trzeba zrobić przed zimą?

Oczko wodne to żyjący ekosystem. Jeśli jesteś właścicielem ogrodu, którego ozdobą jest oczko wodne lub staw na pewno wiesz, że przed nadejściem zimy powinieneś wykonać w swoim zbiorniku wodnym szereg zabiegów pielęgnacyjnych. Jest to potrzebne, żeby  wiosną i latem cieszyć się widokiem czystej wody, bujną roślinnością i pięknymi okazami ryb takimi jak karpie Koi (bardzo popularne w Polsce) czy karasie ozdobne. Najważniejsze czynności, które powinieneś wykonać  w swoim zbiorniku wodnym to:

• oczyszczenie oczka wodnego z liści i zalegającego na dnie mułu,
• konserwacja filtra z lampą UV i innych urządzeń,
• zadbanie o rośliny wodne, zwłaszcza w płytkich zbiornikach,
• odłowienie ryb lub zapewnienie im odpowiednich warunków do przezimowania,
• odpowiednie natlenienie wody.

To, czy nasze rośliny i ryby pozostaną na zimę w zbiorniku wodnym w ogrodzie zależy głównie od jego wielkości i głębokości. Zbiorniki o głębokości do 1 metra przeważnie zamarzają do samego dna, dlatego tutaj należy szczególnie zadbać o ryby, rośliny i sprzęt, przenosząc je do miejsc o temperaturze nie spadającej poniżej 0^oC.

Małe oczko wodne zawsze wymaga więcej uwagi niż duży staw. Trudniej w nim utrzymać odpowiednią równowagę biologiczną i potrzebuje więcej zabiegów pielęgnacyjnych. Dokładnie tak samo jak w akwariach – z większym akwarium jest zazwyczaj mniej problemów niż z małym.

Oczyszczanie oczka wodnego

Bardzo ważnym zabiegiem, który należy wykonać najlepiej jesienią, jest oczyszczenie oczka wodnego z opadłych liści i mułu zalegającego na dnie.  Jeżeli w zbiorniku bytują ryby, rozwój bakterii beztlenowych powstałych z gnijących resztek roślinnych, uniemożliwi im przezimowanie.

Zbieramy liście z powierzchni wody

Niezależnie od wielkości i głębokości zbiornika przed zimą koniecznie usuń z oczka wodnego wszelkie szczątki roślinne, jak opadające liście i fragmenty gałęzi. Inaczej opadną na dno, a rozkładając się zanieczyszczą wodę, pozbawią ją tlenu i będą źródłem trujących substancji dla ryb i roślin zimujących w zbiorniku. Dodatkowo na wiosnę spowodują szybki rozwój glonów w oczku, a woda się zazieleni. Dla uniknięcia tego niebezpieczeństwa jeszcze jesienią warto rozważyć rozciągnięcie nad oczkiem wodnym siatki o drobnych oczkach chroniącej taflę wody przed opadaniem liści. Łatwiej będzie te liście zbierać, a i będziesz miał pewność, że nie opadną na dno zbiornika wodnego. Jeśli nie masz takiej siatki najlepiej odławiać liście codziennie np. podbierakiem do ryb. Można je gromadzić w kompostowniku – przydadzą się wiosną jako nawóz na rabatki kwiatowe.

Odmulamy dno oczka wodnego

Wodę w oczku również należy oczyścić. Problemem może się stać usunięcie nadmiaru mułu i osadów z dna zbiornika. Jest to dość trudny zabieg, zwłaszcza przy głębokich oczkach wodnych, dlatego warto odpompować część wody przed odmulaniem zbiornika, a po tym zabiegu uzupełnić ją do poprzedniego poziomu.

Przy płytszych oczkach można wyłowić je zwykłymi metalowymi grabiami do trawy, których używasz w ogrodzie. W głębszych i większych zbiornikach można też zastosować pompę szlamową lub użyć biologicznego preparatu do odmulania. Oczyszczenie dna z gnijących resztek roślinnych jest niezmiernie ważne dla utrzymania zdrowego zbiornika wodnego w ogrodzie. Jeżeli w zbiorniku bytują ryby i inne zwierzęta wodne, rozwój bakterii beztlenowych uniemożliwi im przetrwanie w wodzie do wiosny.

Filtr UV w oczku wodnym – zimowa konserwacja

Urządzenia pracujące w oczku wodnym lub innym zbiorniku w ogrodzie – pompa, filtr, lampa UV – powinny być oczyszczone i odpowiednio przygotowane na zimę. Jeśli nie są przystosowane do  niskich temperatur będziesz musiał przenieść je do pomieszczenia o dodatniej temperaturze. Niektóre nawet przechowuje się zanurzone w wodzie.

Filtry wodne z lampą UV – jak działają?

Filtry z lampą UV są wyposażeniem zbiorników wodnych, spełniającym kilka zadań:

• zapobiegają intensywnemu rozwojowi glonów i kwitnięciu wody w zbiorniku,
• powstrzymują namnażanie się mikroorganizmów,
• w połączeniu z filtrem – zapewniają bardzo wysoki poziom oczyszczania wody.

W filtrze UV zamontowany jest specjalny promiennik UVC, który operuje światłem ultrafioletowym o długości fali w zakresie 200-280nm. Promieniowanie UVC uszkadza jądra komórkowe, mitochondria i inne części mikroorganizmów, wpływając w ten sposób na ich zdolność do namnażania się. Filtr UV dzięki umieszczeniu w nim promiennika UVC usuwa z przepływającej przez niego wody także bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki.

Niektórzy właściciele oczek wodnych uważają ich posiadanie za szkodliwe dla pożytecznej flory bakteryjnej zbiornika. Zupełnie niepotrzebnie: filtr UV oddziałuje tylko na przepompowywaną przez siebie wodę, zatem zasiedlające filtry i podłoże bakterie nitryfikacyjne (rozkładają związki azotu) pozostaną bezpieczne. Lampy UVC można stosować do oczek wodnych o różnej wielkości, głównie małych i średnich, ale są dostępne też takie do dużych stawów – przykładem może być tu lampa UVC Bitron Eco 240W firmy Oase stosowana w niezarybionych stawach nawet o objętości 240m³.

Dobierając lampę UVC do wielkości zbiornika wodnego najlepiej kierować się zasadą 1W mocy na 1000 litrów wody w zbiorniku. Lampy UV montuje się i pod wodą, i poza zbiornikiem; sposób montażu zależny jest od typu i specyfikacji danego urządzenia.

Jak zadbać o filtr i lampę UV w oczku wodnym przed zimą?

Filtry do oczka wodnego lub stawu spełniają swoją funkcję, gdy temperatura wody ma ponad 10^oC. Zimą nie ma sensu ich stosować z uwagi na to, że przy niskiej temperaturze w filtrze i podłożu nie rozwijają się mikroorganizmy pomagające w biologicznym oczyszczaniu oczka wodnego.

Sam odłączony filtr zazwyczaj może przezimować w oczku wodnym bez szwanku. Mając jednak różne urządzenia w zbiorniku wodnym w ogrodzie najlepiej będzie, gdy sprawdzisz czy są one odporne na ujemne temperatury. Producenci zalecają najczęściej, żeby zdemontować sprzęt z oczka i oczyścić go przed zimą.  Niektóre urządzenia przechowuje się w temperaturach dodatnich zanurzając je w zbiorniku z wodą.

Jeżeli masz filtr z lampą UVC i jest to lampa zamontowana zewnętrznie, najlepiej przechowywać ją w pomieszczeniu o temperaturze powyżej 0^oC. Lampy zatapialne można zostawić w wodzie po uprzednim usunięciu z wnętrza filtrów i świetlówki UVC albo wymontować i przenieść do pomieszczenia z dodatnią temperaturą. Dobrze jest oczyścić wtedy obudowę żarnika UV z osadów kamienia. Pamiętaj jednak, żeby robić to wyjątkowo delikatnie.

Na wiosnę sprawdź stan swojego żarnika UV i przypomnij sobie, kiedy ostatnio go wymieniałeś. Jeśli sezon wcześniej to jeszcze możesz go używać – najwięksi producenci  promiennników UVC – firmy PHILIPS i OSRAM – określają ich trwałość na 8000-9000 godzin pracy. Wymiana powinna nastąpić co drugi sezon,  najlepiej wiosną przy reaktywacji zbiorników wodnych w ogrodzie.

Rośliny w oczku wodnym zimą

Małe oczka wodne i zbiorniki do 100 cm głębokości wymagają przeniesienia roślin do cieplejszego pomieszczenia. Zbiorniki głębsze niż 1m nie zamarzają do samego dna – mogą w nich zimować rośliny odporne na niższe temperatury. Jeżeli z jakiegoś względu na zimę musimy wypompować wodę z naszego oczka, przenosimy rośliny stwarzając im odpowiednie warunki do przezimowania.

Które rośliny przenieść do ciepłego pomieszczenia?

Należy to zrobić z roślinami w płytkich oczkach i tymi, które są bardzo wrażliwe na zimno np. hiacynt wodny, lotos, limnobium, azola, salvinia czy pistia. Trzeba przenieść je już na początku jesieni i przechowywać w jasnych pomieszczeniach w akwarium lub innym zbiorniku z wodą.

Pamiętaj, że w roślinach zachodzą procesy fotosyntezy, dlatego muszą mieć dostęp do światła – nie przechowuj ich w pomieszczeniach bez okien. Musisz stworzyć też odpowiednie warunki temperaturowe – niektóre rośliny tropikalne będą wymagały temperatury ok. 18^oC, a inne, mniej ciepłolubne, niższej . Koniecznie  sprawdź w jakiej temperaturze powinny być przechowywane zimą gatunki z Twojego zbiornika wodnego.

Rośliny zimujące w oczku wodnym

W naszym klimacie większość hodowanych roślin wodnych przetrzymuje okres zimy bez szwanku. Rośliny zimujące w zbiorniku wodnym w ogrodzie należy oczyścić z obumarłych części, a rośliny sadzone w koszach (np. grzybienie) przenieść w głębszą część zbiornika – na głębokość większą niż 1m. Rośliny podwodne takie jak moczarka, rogatek, rdestnice, trzeba skrócić i odłowić te odcięte części już jesienią. Zimą zazwyczaj pozostałe liście zamierają –  zimują w postaci kłączy lub innych wytworów natury.

Nadbrzeżne trzciny czy sitowie warto jest przyciąć, ale nie należy ich usuwać ze zbiornika, bo pomogą nieco natlenić wodę. Dodają też uroku ogrodowi – pokryte śniegiem lub szronem są elementem ożywiającym ogrodowy krajobraz.

Ryby w oczku wodnym – co z nimi zrobić przed przyjściem zimy?

Z płytszych zbiorników (do 100 cm) należy wyłowić ryby – przy niskich temperaturach taki zbiornik prawdopodobnie zamarznie do dna. Rybom musisz zapewnić warunki umożliwiające przezimowanie np. w wannie wypełnionej wodą. Wanna powinna być ustawiona w chłodnym pomieszczeniu o dodatniej temperaturze (do 8^oC), a woda musi być napowietrzana. Wystarczy do tego zwykły filtr do akwarium.

W głębszych oczkach ryby swobodnie przezimują przy dnie – tam temperatura ma ok 4^oC. Musisz oczywiście spełnić powyższe warunki oraz dostarczyć im odpowiednią ilość tlenu. Nie przekarmiaj ryb przed ich hibernacją – trawią pokarm tylko wtedy, gdy temperatura wody ma co najmniej 12^oC. Potem nadmiar pokarmu zalega na dnie i może spowodować wszczęcie procesów gnilnych w wodzie.

Natlenianie wody

Jeśli w Twoim oczku zimują rośliny i ryby, musisz przed zimą odpowiednio natlenić wodę w zbiorniku.

Należy wymienić część wody i nie dopuścić do całkowitego zamarznięcia oczka wodnego. Do tego celu sprawdzi się kilka rozwiązań, m.in. umieszczenie styropianowego pływaka wraz z grzałką, wstawienie niewielkiego snopka słomy, wykonanie przerębli (o średnicy ok. 20 cm) i odpompowanie spod lodu części wody, co stworzy poduszkę powietrzną.

Zamiast  wyrąbywania przerębla w tradycyjny sposób można skorzystać z internetowych patentów na wykonanie takiego otworu w lodzie: postawić na lodzie naczynie z gorącą wodą, wyciąć rozgrzanym na ogniu nożem czy wywiercić specjalnym  świdrem do lodu. W taki otwór można włożyć snopek słomy, wiązkę chrustu, trzciny lub bambusowe tyczki. Połowa tej wiązki powinna wystawać ponad wodę – stworzy się naturalna śluza powietrza dla ryb.

Teraz już spokojnie możesz oczekiwać wiosny. Wtedy czekają Cię kolejne prace przy oczku wodnym. Jakie? Przeczytaj w moim artykule Oczko wodne na wiosnę – przygotowanie zbiornika do nowego sezonu.

A jak Ty przygotowujesz swoje oczko wodne na przyjście zimy? Przenosisz rośliny i ryby do cieplejszego pomieszczenia? Daj znać w komentarzu jakie są Twoje doświadczenia.