Oczko wodne – żyjący ekosystem

Marzysz o wypoczynku w ogrodzie przy pięknym i zadbanym oczku wodnym? Plusk wody, bujna roślinność i ozdobne ryby – to wszystko wprowadza Cię w stan błogiego relaksu po całodziennej pracy. Czy to muszą być tylko marzenia? Co zrobić, żeby stało się to rzeczywistością?

W poprzednich artykułach na blogu pisałem jak przygotować oczko wodne na zimę, a także co zrobić, by wiosną nasze oczko miało czystą klarowną wodę i cieszyło nasze oczy. Jednym z warunków przygotowania oczka wodnego na wiosnę było odpowiednie zabezpieczenie wody przed nagłym porostem glonów. Powinno ono przebiegać z wykorzystaniem m.in. lampy przepływowej z promiennikiem UV-C. Temat tego typu lampy poruszany był już wcześniej w artykule dotyczącym zabezpieczenia oczka wodnego na zimę, dziś pogłębiamy go dalej. Najpierw jednak potrzebny nam jest rzut oka na samo oczko i jego sposób funkcjonowania.

Jak prawidłowo rozplanować oczko wodne?

Na pozór oczko wodne jest niewielkim stawem, do którego założenia i utrzymania potrzeba niewiele wysiłku. W praktyce jednak okazuje się, że możesz założyć oczko wodne stosunkowo szybko, ale na efekty w postaci pięknego zbiornika będziesz już musiał solidnie i, co ważne, regularnie popracować. Dlaczego? Dlatego, że o ile w naturze taki mały obiekt może się samodzielnie regulować, o tyle stworzony ludzką ręką będzie wymagał pomocy do prawidłowego funkcjonowania. Inaczej nie stanie się odrębnym biotopem, a szybko zamuli się, zakwitnie i w końcu zarośnie.

Zauważ też, że nawet w naturze nie każdy staw czy sadzawka mogą sprawnie funkcjonować samoistnie. Część z nich wcześniej czy później skończy żywot jako trzęsawisko, jeśli nie są spełnione określone warunki środowiskowe. O takie właśnie idealne warunki będziesz musiał zadbać przy pielęgnacji oczka wodnego. Wtedy na pewno odwdzięczy się pięknym wyglądem, krystaliczną wodą i stanie się ozdobą ogrodu.

Założenie oczka wodnego wiąże się z poznaniem zasad działania jego ekosystemu. Dzięki temu później łatwiejsze stanie się utrzymanie w zbiorniku pożądanej równowagi biologicznej. Oczko wymaga odpowiedniej lokalizacji:

• z właściwą, ale nie nadmierną ilością promieni słonecznych,
• zapewnioną prawidłową cyrkulacją powietrza,
• pewnym oddaleniem od drzew, co zmniejszy ilość butwiejących w wodzie zanieczyszczeń biologicznych.

By dobrze naśladować warunki naturalnego zbiornika warto jest podzielić oczko na strefy o różnej głębokości (zwłaszcza, jeśli zamierzasz trzymać tam ryby). Powstanie w ten sposób zróżnicowane otoczenie przyjazne rozwojowi makro- i mikroflory oraz fauny. Podział zbiornika na strefy podmokłą, płytką i głęboką ułatwi zasiedlenie go przez różnego typu rośliny. Stworzy też lepsze warunki dla stworzeń bytujących w wodzie i nie tylko.

Fauna i flora w oczku wodnym

Oczko wodne powinno być zasiedlone zróżnicowanym habitatem, tak roślinnym, jak i zwierzęcym, potrzebna jest jednakże równowaga pomiędzy poszczególnymi gatunkami. Właściwe proporcje w nasadzeniu roślin w oczku wymagają obecności około 30% roślinności podwodnej, ale również roślinności pływającej i nadbrzeżnej. Szczególnie takiej, która będzie skutecznie konkurować z glonami o substancje odżywcze. W tej roli doskonale sprawdzają się rogatki, pistie, hiacynty, a także pałki i trzciny, nie powinno ich więc w zbiorniku zabraknąć. Gęstość nasadzeń również ma znaczenie, zbyt duża uniemożliwi bytowanie rybom i innym wodnym organizmom. Dlatego część tafli wody powinna pozostać odsłonięta, co umożliwi dostępowi słonecznego promieniowania ultrafioletowego do głębszych partii zbiornika.

Głębsze partie oczka wodnego mogą być zasiedlone przez ryby, zbiornik powinien mieć wtedy przynajmniej 80 cm głębokości. Niektóre gatunki, np. karpie koi potrzebują dużo większej głębokości.  Dzięki temu ryby będą miały stworzone na czas zimy miejsce do hibernacji i przetrwania do wiosny.

Czy w każdym oczku wodnym potrzebny jest filtr?

Zamieszkałe przez ryby oczko wodne powinno być wyposażone w mechaniczne filtry przepływowe z lampą UVC. Wydajność filtra i lampy powinny być dopasowane do pojemności i charakteru zbiornika. Zastosowanie tych urządzeń zapewni większą przejrzystość wody i pozwoli na stabilizację jej pod względem biologicznym.

Promieniowanie UV-C emitowane przez lampę UVC skutecznie niszczy bakterie, wirusy i grzyby oraz zarodniki glonów, które w sprzyjających warunkach pojawiają się w oczkach wodnych. To szczególnie ważne, bo obecność ryb w oczku wodnym to nie tylko bardziej estetyczny wygląd zbiornika, to również niezjedzone resztki pokarmów i rybie odchody. Wraz z butwiejącymi szczątkami roślin i zwierząt powodują one powstawanie w wodzie m.in. związków amonowych, azotanów i fosforanów. Po przekształceniu przez bakterie nitryfikacyjne w białko budulcowe, związki te wykorzystywane są przez rośliny wodne do prawidłowego funkcjonowania. Proces rozpadu i biodegradacji szczątków przybiera na sile szczególnie zimą. Przebiega on na dnie zbiornika, ale wczesną wiosną substancje te unoszą się do góry.

Jeżeli zaburzona zostanie równowaga biologiczna zbiornika (zbyt duża ilość ryb, za mało roślin, zanieczyszczenie wody), to powstaną warunki sprzyjające gwałtownemu rozwojowi glonów. I tu właśnie z pomocą przychodzą filtr mechaniczny i lampa UVC.

Filtr mechaniczny i lampa UVC

Filtry w oczku wodnym pełnią kilka funkcji:

• wymuszają cyrkulację wody,
• napowietrzają wodę, zapewniając rybom i roślinom dopływ tlenu,
• pozbywają się z wody cząstek stałych i zanieczyszczeń biologicznych; gwarantuje to właściwą równowagę biologiczną i chemiczną w zbiorniku.

Wśród dostępnych rozwiązań technicznych na rynku znajdziemy całą gamę urządzeń filtrujących do oczek wodnych. Mogą to być filtry ciśnieniowe lub przepływowe. Coraz bardziej popularne zaczynają być też filtry modułowe, łączące filtrację mechaniczną wody z jej przepływową sterylizacją.

Mechaniczna filtracja dokonuje się najczęściej poprzez przepuszczenie strumienia wody przez materiał filtracyjny w postaci drobnoziarnistej gąbki, gruboziarnistej maty, granulatu lub poprzez szczotki.

Oczyszczanie biologiczne z kolei odbywa się za pomocą promieniowania UV o długości fali 200-280nm. Strumień wody opływa promiennik UVC, który emitując światło o bakteriobójczych właściwościach eliminuje zbędne mikroorganizmy. Uniemożliwia też glonom namnażanie się poprzez zniszczenie ich ścianek komórkowych. Działanie lamp UVC zbija jednak niektóre gatunki glonów w swego rodzaju kulki, stąd też niezbędna jest od razu ich mechaniczna separacja. Rodzaj i moc lampy oraz wydajność filtra dobierzesz stosownie do wielkości swojego zbiornika wodnego. Ale jak?

Dobór promiennika (żarnika) UVC

Jak dobrać promiennik UVC do swojego oczka wodnego?

Głównym parametrem doboru promiennika UVC do konkretnego oczka wodnego jest pojemność danego zbiornika, czyli  ile litrów wody znajduje się w naszym oczku. Moc i wydajność filtra i znajdującej się tam lampy UVC trzeba dostosować do „litrażu” zbiornika. Przyjęło się stosować zasadę 1W mocy źródła światła emitującego promieniowanie nadfioletowe na każde 1000 litrów wody w oczku wodnym. Zatem np. do zbiornika o pojemności 16.000 litrów dobierz promiennik (żarnik) UVC o mocy maksymalnej 16W.

Przy doborze świetlówki UV-C musisz wziąć również pod uwagę inne parametry:

• stopień nasłonecznienia zbiornika wodnego,
• rodzaj i ilość bytujących w oczku wodnym ryb,
• ilość i rodzaje nasadzonych w zbiorniku roślin.

Oczko wodne to żyjący ekosystem, każda więc zmiana parametrów wody czy habitatu pociągnie za sobą określone konsekwencje. Dobierając promienniki (żarniki) UVC musisz uwzględnić wszystkie te składowe.

Żywotność promienników UVC

Pamiętaj, że każdy promiennik nadfioletu (UVC) jest, jak normalna świetlówka, urządzeniem o ograniczonym czasie pracy. W większości przypadków wynosi on przeciętnie 8-9 tys. godzin. Często jednak w promiennikach „no name” lub nie markowanych przez znanych producentów, po przepracowaniu około 5 tys. godzin świetlówka traci już częściowo wydajność (o około 15%). Jest to sygnał do zmiany źródła promieniowania. Dlatego trzeba nadzorować roboczogodziny przepracowane przez filtr z lampą UVC. Można też oczywiście zaopatrzyć się w znane produkty, chociażby firm PHILIPS czy OSRAM.

Kwestia żywotności źródeł promieniowania w przypadku promienników nadfioletu produkowanych przez znanych światowych producentów np. firmę PHILIPS, wygląda nieco inaczej. Przykładem mogą tu być  świetlówki Philips TUV PL-S 11W, dość często stosowane w filtrach z lampami UVC. Mianowicie Philips TUV PL-S 11W oferuje użytkownikowi nominalną moc promieniowania przez cały czas operowania lampy. Zapewnia w ten sposób wodzie w zbiorniku optymalny stopień dezynfekcji. Jest to produkt, który polecany jest do sterylizacji wody i powietrza, z powodzeniem więc można go wykorzystać także w akwarystyce. Do tego konstrukcja świetlówki Philips TUV PL-S 11W jest identyczna, jak tradycyjna świetlówka kompaktowa z 2-pinowym trzonkiem G23. Wykorzystuje umiejscowienie bazy tylko na jednym z końców żarnika, dzięki czemu ma on bardziej kompaktową budowę, a wymiana świetlówki po jej zużyciu jest szybka i prosta do przeprowadzenia.

Jeśli korzystasz w swoim oczku wodnym z filtrów z wbudowanymi lampami UVC, napisz w komentarzu, jakie masz doświadczenia z ich stosowania. Czy u Ciebie zdała egzamin taka lampa? Podziel się z nami swoimi uwagami. Chętnie zaprezentujemy też Twoje oczko wodne, z którego zapewne jesteś bardzo dumny.  Zapraszamy.

Polecane produkty